پیشرفت و توسعه معنای متفاوتی در دنیای ادبیات دارد و نیازمند برخی ملازمات است و به خودی خود اتفاق نمی افتد. پیش نیازهای تعالی و توسعه بسته به زیست بوم هر منطقه «متفاوت» است ، به عنوان مثال در مناطق خشک و گرمسیری رسیدن به توسعه کشاورزی تقریبا امکان پذیر نیست و اگر هم ممکن باشد مقرون به صرفه نخواهد بود اما در همین منطقه می توان به انفجار انرژی تجدیدپذیر و خورشیدی رسید.

در این گزارش می خواهیم ابعاد مختلف توسعه ای گیلان را مورد بررسی قرار دهیم.

گیلان استانی با ظرفیت های بی نظیر طبیعی ، معدنی ، اقلیمی ، دریایی و نیز نیروی انسانی ماهر ، متخصص و کارآمد در بسیاری از پیش فرض هاست اما با این وجود نه تنها از قطار توسعه و پیشرفت جا مانده بلکه در جدال فرصت سوزی ها ، سوء تدبیرها و تصمیمات نادرست رویکرد پسرفت را در پیش گرفته است.

در ادامه این گرارش با دکتر محمدباقر باقرزاده فعال سیاسی و فرهنگی و مدیرکل سابق صدا و سیمای گیلان و نامزد نمایندگی مجلس شورای اسلامی در رودسر و املش چشم انداز توسعه این استان را در بخش های مختلف مورد بررسی و واکاوی قرار می دهیم.

آقای دکتر در ابتدای گفتگو بفرمایید ظرفیت های گیلان در بخش های مختلف را چگونه ارزیابی می کنید؟

با سلام و احترام محضر مخاطبان رسانه خبری دیده بان گیلان. همانطور که مستحضرید گیلان در بخش های مختلف قابلیت های ارزشمندی دارد که به گوشه ای از آن اشاره خواهیم کرد.

ظرفیت های گیلان به واسطه زیست بوم کشاورزی ، اقلیم شناسی و آب و خاک در حوزه «کشاورزی» نسبت به سایر حوزه ها برجسته است. تنوع محصولات کشاورزی در گیلان منحصر به فرد بوده و کمتر استانی را در کشور سراغ داریم که تولیدکننده انواع محصولات کشاورزی اعم از برنج ، گندم ، چای ، زیتون، فندق ، مرکبات ، گیاهان دارویی و …  باشد.

وجود پهنه ۳۰۰ کیلومتری نوار ساحلی و دریا در گیلان ،  این استان را به منطقه دریامحور و شیلاتی تبدیل کرده است.

با توجه به پوشش سبز و طبیعت بکر ، در حوزه منابع و معادن هم حرف های زیادی برای گفتن دارد.

در حوزه گردشگری هم داده های آماری از ورود گردشگران به این استان که گاه از معادل جمعیت گیلان بیشتر است هم خود گواه ظرفیت ارزشمند گیلان در این بخش است. داشتن قدمت ، پیشینه و تمدن تاریخی ، اماکن گردشگری طبیعی و تاریخی و چشم اندازهای دل فریب با پوشش کم نظیر  ، گیلان را به یکی از مقاصد اصلی گردشگری تبدیل کرده است.

همسایگی گیلان با کشورهای حاشیه خزر و اوراسیا و همچنین ارتباط تجاری و اقتصادی با این کشورها ، خود ظرفیت مهم توسعه ای این استان تلقی می شود.

وجود منطقه آزاد انزلی، بندر کاسپین، بندر مرزی آستارا و دیگر مناطق اقتصادی گیلان هم می تواند به عنوان ظرفیت های اقتصادی و توسعه محور این استان باشد، اما این مواردی که اشاره شد فقط بخشی از ظرفیت ها، قابلیت ها و توانمندی های استان گیلان در راه رسیدن به توسعه است.

با توجه به این همه پارامترهای توسعه محور در گیلان وجود دارد ، چرا این استان از قطار توسعه جا مانده است؟

جریان توسعه به یکباره اتفاق نمی افتد ، بلکه به مرور زمان و با توسل بر برنامه محوری ، تصمیم سازی درست و راهبرد عملیاتی شکل می گیرد. اگر به عقبه دو دهه گذشته گیلان نگاه کنید در بخش های مختلف خواهید دید که این استان با چالش جدی مدیریتی مواجه بوده است . نبود تصمیم گیری درست ، عدم نظارت بر عملکردها ، عدم نخبه گزینی ، عدم بکارگیری از ظرفیت های موجود ، حیف و میل اعتبارات و داشته ها ، عدم تعریف پروژه هایی متناسب با زیست بوم و همچنین نبود اتفاق نظر برای توسعه ، گیلان را در حالت سکون نگه داشته و گاها در بعضی بخش ها عقب رانی کرده است.

این نقیصه ها را نباید صرفا برای یک دوره خاص دانست و یا یک دولت یا مجلس را باعث بانی این پسرفت ها قلمداد کرد اما رفته رفته کوتاهی ها در ادوار مختلف تلنبار شده و هم اکنون حل این مسائل و آهنگین کردن توسعه و پیشرفت در یک بازه زمانی کوتاه امکان پذیر نیست ، اگرچه دولت سیزدهم در این دو سال اخیر گام های مثبتی برداشته است اما با ایده آل ها فاصله دارد.

برای برون رفت از این چالش ها و قرارگیری گیلان روی ریل توسعه پیشرفت چه پیشنهادی دارید؟

قبل از هر چیز باید جلوی ظرفیت سوزی ها را در گیلان بگیریم ؛ ظرفیت ها و قابلیت هایی همچون کشاورزی ، آبزی پروری ، دامداری صنعتی ، صنعت گردشگری و مناطق بندری و آزاد که در سایه برخی تصمیمات نادرست ، عدم برنامه ریزی منسجم و غفلت ها می سوزند.

ظرفیت سوزی یا همان فرصت سوزی آفت توسعه گیلان است ، از اینرو برای برون رفت از چالش ها و رسیدن به توسعه ابتدا باید ظرفیت شناسی کرد و بر اساس ظرفیت ها برنامه نوشت و سپس با بکارگیری افراد متخصص و کارآمد آن را اجرا کرد.

می توانید به صورت مصداقی در خصوص فرصت سوزی های صورت گرفته در گیلان توضیح دهید؟

در گیلان فرصت سوزی های فراوانی صورت گرفته که نمونه اش مساله «پسماند» است ؛ مساله ای که از فرصت طلایی درآمدزایی و اشتغالزایی به تهدید زیست محیطی تبدیل شد.

ایجاد سایت دپوی زباله سراوان در ادوار گذشته و استمرار این شیوه اقدامی اشتباه بود که لطمه چند منظوره به پیکر نحیف محیط زیست گیلان وارد کرد و همچون غده ای سرطانی از دل جنگل های سراوان بیرون آمد ، فرصتی که می توانست به عنوان طلای کثیف قابلیت سوددهی و اشتغالزایی داشته باشد به آلودگی رودخانه های رشت ، تالاب انزلی ، سفره های زیر زمینی و مشکلات پوستی و عفونی برای مردمان این منطقه بدل گردید.

اگرچه دولت سیزدهم گام هایی را برای حذف این غده سرطانی برداشته و گویا افزون بر یکصد میلیارد تومان برای ساماندهی و بهسازی این منطقه اختصاص یافته که این امر مصداق کامل و بارز فرصت سوزی دیگر است ، چرا که با این یکصد میلیارد ناقابلی که صرف جمع آوری کثافت کاری های گذشتگان شده ، می شد چندین مجموعه صنعتی راه اندازی کرد که حیف و میل شد.

در قسمت اول صحبت هایتان از در خصوص کشاورزی بودن گیلان سخن گفتید ، در این بخش چه راهکارهایی را برای توسعه استان پیشنهاد می کنید؟

معتقدم زیست بوم گیلان تلفیقی از کشاورزی و گردشگری است که اقتصاد هر دو بخش غفلت هایی صورت گرفته است.

اگر به نمودار توسعه گیلان نگاه کنید خواهید دید که اقتصاد کشاورزی در آن نقش کمرنگی دارد بهتر است به صورت عامیانه تر بگویم که «اقتصادِ کشاورزی» گیلان مورد غفلت واقع شده است.

کشاورزی گیلان می تواند پیشران اقتصاد و توسعه استان باشد به شرطی که زیرساخت های در بخش های مختلف فراهم شود. علمی سازی و دانش پایه کردن کشاورزی یک اصل پذیرفته در کشورهای توسعه یافته است کشورهایی که پایه توسعه آنها روی محور کشاورزی است با علمی سازی کردن ، مکانیزاسیون و افزایش بهره وری از کوچکترین فضا ، به رشد و پیشرفت قابل توجهی در این بخش برسند.

گیلان دارای چندین محصول استراتژیک است که اگر روی آنها تمرکز کند می تواند بازار اشباع نشده روسیه ، کشورهای حاشیه خزر و اوراسیا را از آن خود کند.

مهم تر از افزایش تولیدات کشاورزی ، استانداردسازی ، بسته بندی ، فروش و بازاریابی آن محصولات است که متاسفانه در همه بخش ها دچار مشکل هستیم.

برای توسعه درب بخش کشاورزی باید حلقه های تولید ، بسته بندی ، استانداردسازی و بازارشناسی به هم پیوند بخورد تا به ارزآوری و سوددهی ختم شود.

برای چندمین بار است که رهبر معظم انقلاب در خصوص تحقق اقتصاد دریامحور تاکیدات ویژه ای داشتند با توجه به اینکه گیلان دارای ۳۰۰ کیلومتر پهنه آبی و دریایی است در این بخش چه برنامه هایی می توان پیشنهاد کرد؟

وجود دریای خزر و قرارگیری گیلان در این پهنه آبی ارزشمند فرصتی بی نظیر برای توسعه و پیشرفت فراهم کرده که از دیرباز مورد غفلت واقع شده است. اگر گذری به آمارهای تولیدات شیلاتی گیلان و حتی ایران بنگرید ، در می یابید که با استانداردهای جهانی این بخش فاصله زیادی داریم.

ایجاد بندرگاه های شیلاتی ، گسترش پرورش ماهیان در قفس ، بکارگیری از ظرفیت سواحل در پرورش ماهیان سردآبی ، بکارگیری از ظرفیت های بخش خصوصی به ویژه پره های صیادی در پرورش آبزیان ، ارائه تسهیلات کم بهره برای گسترش آبزی پروری ، تامین معاش و اقتصاد صیادان ، بازاریابی برای تولیدات آبزی پروری و تقویت بازار داخلی تنها بخشی از اقدامات در راستای تحقق اقتصاد دریامحور است.

گیلان به لحاظ توپوگرافی و شرایط اقلیمی بعنوان یکی از استان های زیست محیطی شناخته می شود تا چه اندازه در این استان اجرای پروژه های توسعه ای همراه با پیوست زیست محیطی است؟

محیط زیست گیلان به شدت در معرض خطر قرار دارد که نمونه های فراوانی را برای اثبات این مدعا می توان مثال زد ؛ از زباله سراوان ، شیرابه های غیربهداشتی و بیمارستانی ، پسماند بیمارستان ها ، رودخانه های آلوده رشت ، رسوب های آلوده تالاب انزلی ، عدم ساماندهی مناسب زباله ها در مناطق روستایی ، آتش گرفتن تالاب و جنگل ها ، برداشت بی رویه معادن ، تخریب بستر رودخانه ها و ده ها مساله زیست محیطی دیگر که در این مجال نمی گنجد.

همه موارد فوق خود پاسخ سوال شما را می دهد اما اینکه راه حلی برای چالش زیست محیطی گیلان وجود دارد یک مبحث کارشناسی است که البته راهکارهای مناسبی برای حل این مسائل می توان پیشنهاد کرد.

محیط زیست نه تنها یک مانع برای توسعه گیلان نیست ، بلکه در بسیاری از مسائل حکم پیش روندگی را دارد به شرط آن که الزامات زیست محیطی آن رعایت شود که این مهم هم با بکارگیری از افراد توانمند ، متخصص و کاربلد در این بخش امکان پذیر است.

ورود بیش از ۸۰ میلیون مسافر و گردشگر به گیلان آمار قابل تاملی است که می تواند اقتصاد یک منطقه را تکان دهد، به نظر شما گیلان سهمی از اقتصاد گردشگری می برد؟

این آمار اگر صحت داشته باشد گیلان باید اکنون یکی از ثروتمندترین و بهره مندترین استان های کشور باشد اما نبود زیرساخت های مناسب گردشگری در استان سبب شده تا بخش عظیمی از اقتصاد گردشگری جذب نشده و از بین رود.

تنوع آب و هوایی ، اقلیم سرسبز ، وجود اماکن طبیعی و تاریخی و همچنین نزدیکی با پایتخت گیلان را به یکی از مقاصد اصلی گردشگری تبدیل کرده اما نبود زیرساخت های مناسب اقامتی و گردشگری در این استان سبب بازگشت سرمایه و ثروت می شود.

البته ناگفته نماند در سال های اخیر اقدامات خوبی در حوزه تامین زیرساخت های گردشگری صورت گرفته اما تلاش ها هر چه قدر باشد نمی تواند به جبران عقب ماندگی ها در این حوزه بیانجامد.

نکته دیگری که نباید از آن غافل شد ، تقویت اقتصاد گردشگری خارجی است. با توجه به همسایگی گیلان با کشورهای حاشیه خزر و اوراسیا می توان از این فرصت بدست آمده در راستای توسعه گردشگری خارجی و تقویت اقتصاد این بخش بهره گرفت.

مردمی سازی توسعه یکی از شاخصه های پیشرفت است نقش مردم توسعه و پیشرفت گیلان تا چه اندازه موثر و پیش رونده است؟

مردم محور توسعه در همه بخش ها هستند نقش مردم در تک تک رویدادهای اجتماعی ، فرهنگی ، سیاسی ، اقتصادی و … مهم و سازنده محسوب می شود ؛ بعنوان مثال نقش مردم در انتخابات که به این ایام هم نزدیک می شویم بسیار مهم و حیاتی است.

مردم با حضور حماسی پای صندوق های رای ابتدا به نظام و انقلاب رای مثبت و هویت بخش می دهند و سپس با انتخابشان سرنوشت خویش را برای یک دوره چهارساله تعیین می کنند.

شاید یکی از دلایل شکست توسعه در گیلان عدم انتخاب درست و اگاهانه در ادوار مختلف بوده است . از پارلمان محلی گرفته تا خبرگان رهبری و رئیس جمهوری نقش انتخاب مردم بسیار مهم و حیاتی است.

انتخاب یک فرد ناآگاه ، غیرمتخصص و گاها بی تعهد در هر سرفصل انتخاباتی ابتدا ضربه مهلک به خودی است و سپس گریبان گیر جامعه می شود.

مردم با انتخاب افرادی اصلح ، دلسوز و کارآمد به ویژه در حوزه «قانونگذاری» به توسعه گیلان و کشور کمک کنند.

اگر ناگفته ای هست بفرمایید.

برای داشتن گیلانی آباد ، بهره مند و پیشرفته باید ضمن ظرفیت شناسی ، دسته بندی فرصت ها ، تبدیل تهدیدها به فرصت ها ، تشکیل کارگروهی خبره و متخصص برای برنامه ریزی هوشمندانه  و بکارگیری از نیروی انسانی کارآمد و متعهد در امورات اجرایی و همچنین وفاق و همدلی و هم زبانی برای اقدام مشترک گام برداشت.

معرفی دکتر محمدباقر باقرزاده؛

• تحصیلات:

مدیر کل صدا و سیمای مرکز گیلان

لیسانس مهندسی منابع طبیعی

کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری

دکتری برنامه ریزی روستایی

• مسئولیت های اجرایی:

کارشناس مجری برنامه های سیاسی اقتصادی اجتماعی و مذهبی و فرهنگی

مدیر روابط عمومی سازمان صداو سیما

معاون صدای سازمان صدا و سیما

قائم مقام سازمان صدا و سیما

دارای مقالاتی با موضوع نقش رسانه ملی در بازآفرینی احصا و توسعه مناطق روستایی

قاری و مداح و مجری هیات های مذهبی  و برنامه های استانی و فرا استانی مناسبت های ملی و مذهبی

فعال فرهنگی در سطح استان و کشور

عضو شورای تامین مهمترین شورای استانی در تصمیمات کلان استانی

• امور اجرایی:

کسب افتخارات فراوان در جشنواره های ملی و بین المللی

ارتقاء جایگاه زیرساختی مرکز به رتبه اول و دریافت تندیس مرکز برتر از سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران

ساخت استودیوهای تلویزیونی با قابلیت ضبط و پخش HD

پخش شبکه های سراسری و استانی باران با فرمت HD

پخش شبکه فراتر با فرمت ۴K

راه اندازی واحد سیار  تلویزیونی ۸ دوربینه با فرمت ضبط و پخش HD

آماده سازی و تجهیز بزرگترین باشگاه بدنسازی در بین مراکز استان ها برای همکاران

راه اندازی چهار استودیوی رادیویی

تجهیز و راه اندازی ۸۵۰۰ متر ساختمان و سایت جدید مرکز

ارتباط نزدیک و تعامل سازنده با مدیران ارشد اجرایی، قضایی و نمایندگان مجلس استان